O Nadal, esa época de suposta solidariedade e familia, converteuse nun escaparate sen alma onde as estratexias comerciais xogan sen pudor coas emocións. Entre luces de cores e música edulcorada, as campañas publicitarias bombardean á xente cunha mensaxe clara: a felicidade, agora en oferta, está nos xoguetes máis caros e nas experiencias máis luxosas. O Papá Noel, importado directamente do márketing americano, comparte palco de actuación cos Reis Magos.

As cabalgadas de Reis, puro espectáculo, é perfecto exemplo de como a tradición adáptase ás necesidades do consumo. O desfile de carruaxes ostentosas, con actores de ocasión rodeados de confeti e chuvia de caramelos, é a nova expresión de maxia, sempre que o tempo meteorolóxico acompañe, claro está. Porque unha cabalgada cancelada por culpa dunha chuvia, propia deste período anual, non só é unha “traxedia” para os pequenos espectadores, senón un fracaso económico e emocional para pais e concellos que ven caer a cerimonia como un castelo de naipes. A frustración pola ausencia dos Magos non deixa de ser unha metáfora atinada do baleiro que rodea estas celebracións: un produto máis, suxeito a devolución se non cumpre as expectativas.

E logo está o carbón, ese peculiar castigo simbólico que se reserva para nenas e nenos “que non se portaron ben”. Como ignorar a ironía de asociar o carbón ao mal comportamento, introducíndoo no imaxinario dos medos infantís, nun momento histórico no que a humanidade tenta desesperadamente liberar ao planeta da súa dependencia deste material fósil? É curioso como as políticas de “descarbonización” avanzan con lentitude mentres seguimos alimentando esta metáfora obsoleta. Compre reformular a tradición, coa psicoloxía inversa ao castigo: no canto do carbón, repartir árbores para plantar ou traballos manuais reciclables. Unha lección ambiental que soa a utopía no medio dunha festa onde o plástico reina e os residuos multiplícanse.

As cabalgadas e o ritual dos regalos son a culminación dun proceso que converte ao Nadal nunha carreira de fondo entre expectativas irreais e presións económicas. O márketing apela á inocencia infantil, pero tamén á culpabilidade dos adultos, obrigados a manter a ilusión a calquera prezo. E mentres tanto, o verdadeiro espírito da celebración, sexa este espiritual ou comunitario, queda relegado a un segundo plano, agochado baixo capas de publicidade e consumismo.

É tamén expresión dun aspecto pedagoxicamente cuestionábel: a creación dunha ilusión irreal na infancia sobre seres máxicos que agasallan de forma prodixiosa. Este fenómeno, un paradigma de “falsa noticia”, espállase e acubilla na memoria das persoas máis pequenas, que co paso dos anos deben afrontar o choque dunha realidade moi distinta. O desengano, aínda que asumido como rito de pasaxe, deixa un rastro de preguntas sobre a necesidade de construír unha infancia baseada en enganos, mesmo cando están envoltos nun papel dourado de suposta maxia. Socialmente, cómpre unha reflexión para atopar camiños que leven á racionalidade e ao sentido común, onde o mundo infantil sexa tratado coa dignidade de persoas plenas, sen caer na comodidade de falsas ilusións que, máis cedo ou máis tarde, acaban por esvaecer, deixando tras de si un baleiro innecesario.